Finlandia w NATO

 

Fińscy żołnierze na linii Mannerheima

Wejście Finlandii do struktur NATO jest pewnym podsumowaniem niełatwej historii tego kraju, który ma za sobą dwa zbrojne konflikty z Rosją: w 1939-40 i 1941-44 roku. 12 października 1939 roku Stalin wystąpił z ultimatum żądając od Finów przesunięcia granicy o 25 kilometrów co w praktyce oznaczało opuszczenie fortyfikacji linii Mannerheima. Pomimo ogromnej dysproporcji sił (Rosja ze 165 milionami ludności dysponowała 2,5 milionową armią natomiast Finlandia ze prawie 4 milionami ludności dysponowała 34 tysiącami żołnierzy) Finowie odrzucili rosyjskie ultimatum. Dzięki heroicznemu i desperackiemu oporowi Finlandia uniknęła zajęcia swojego terytorium przez napastników ze wszystkimi tego konsekwencjami. Na niepowodzenia Armii Czerwonej w pierwszej fazie Wojny Zimowej złożyły się także dwa inne czynniki. Pierwszym z nich była wadliwa struktura dowodzenia Armii Czerwonej spowodowana stalinowskimi czystkami w wojsku. Drugim ciężkie warunki terenowe pola walki: liczne jeziora i bagna, bogata sieć rzek, lasy, temperatura dochodząca zimą do -40 stopni co uniemożliwiało Rosjanom efektywne wykorzystanie broni pancernej i ciężkiego sprzętu. Finowie stracili w tej wojnie 22 849 ludzi (zabitych i zaginionych) i 43 557 rannych. Według dowodzącego armia fińską Carla Gustava Mannerheima straty rosyjskie były około dziesięciokrotnie większe. Traktat Moskiewski kończący wojnę 13 marca 1940 oddawał Rosji 10 procent terytorium Finlandii z ważnym ze względów gospodarczych Przesmykiem Karelskim i drugim co do wielkości miastem Wyborgiem. Z tego obszaru ewakuowano około 450 tysięcy ludności.

Po zbombardowaniu przez sowieckie lotnictwo fińskich miast w dniach 25-26 czerwca 1941 roku Finlandia wypowiedziała Rosji wojnę przystępując do odzyskania terytoriów utraconych w wyniku Wojny Zimowej. W wyniku ofensywy Armii Czerwonej latem 1944 wojska fińskie zostały wyparte z Karelii jednak rosyjskie uderzenie zostało powstrzymane. 4 września podpisano fińsko-rosyjskie zawieszenie broni. W wyniku traktatu paryskiego zawartego 10 lutego 1947 roku ZSRR nie tylko utrzymał swoje zdobycze z wojny Zimowej ale jeszcze zagarnął okolice Petsamo i wydzierżawił strategiczny półwysep Porkkala. Finlandia znalazła się w wasalnej zależności od wielkiego sąsiada rezygnując z samodzielnej polityki zagranicznej. Jednak Finowie zachowali suwerenność w kwestiach wewnętrznych i ustrojowych. Należy to traktować jako ogromny sukces wziąwszy pod uwagę los który przypadł w udziale krajom Europy Środkowo-Wschodniej w wyniku konferencji jałtańskiej. Zaciekłe obrona przeciwko najeźdźcy opłaciła się. To, że Rosjanie nie zagarnęli całego terytorium Finlandii ale podpisali porozumienie po Wojnie Zimowej i Wojnie Kontynuacyjnej wynika nie tylko z przesłanek politycznych ale przede wszystkim z trzeźwej kalkulacji. Podbój Finlandii przez Armie Czerwoną był możliwy zarówno w 1940 i 1944 ale wziąwszy pod uwagę koszty dalszych walk i okupacji zajętego terytorium byłoby to pyrrusowe zwycięstwo.

Rosjanie począwszy od 2008 prowadzą wobec Szwecji i Finlandii wojnę psychologiczną. Początkowo były to pojedyncze incydenty, które po 2014 przybrały charakter systematyczny. Działania Rosjan obejmowały zarówno naruszanie przestrzeni powietrznej jak i ćwiczenia i manewry w pobliżu szwedzkiej i fińskiej granicy. Celem tych działań było wywarcie presji na Finlandię i Szwecję tak aby zmusić oba kraje do utrzymywania neutralności i zaniechania współpracy z NATO. Rosjanie osiągnęli swoje cele poprzez prowokacje demonstrujące ich przewagę na państwami skandynawskimi. Polityka ta okazała się skuteczna gdyż do ataku rosyjskiego na Ukrainę ani opinia społeczna ani tamtejsze elity nie przejawiały chęci wstąpienia do NATO. Po 22 lutym 2022 roku nastawienie to uległo gwałtownej zmianie. Wśród fińskiej i szwedzkiej opinii publicznej zmęczonej i zastraszonej rosyjskimi groźbami i prowokacjami wytworzyła się ‘masa krytyczna’ negatywnego nastawienia do Rosji. Po informacjach o zbrodniach wojennych na Ukrainie akcesja do NATO zyskała powszechne poparcie fińskiej opinii publicznej.