Jak Wielka Brytania rzuciła Polskę Hitlerowi na pożarcie i co na tym zyskała

Premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain wymachuje kartką z podpisanym z Hitlerem układem. (Fot. CENTRAL PRESS/GETTY IMAGES)

Zawierając 25 sierpnia 1939 roku traktat sojuszniczy z Polską Wielka Brytania nie zamierzała go dotrzymać a jedynym celem było rzucenie Polski na pożarcie Hitlerowi tak aby zyskać na czasie. Podobny manewr rząd Jej Królewskiej Mości zastosował wobec Jugosławii, 27 marca 1941 roku z inspiracji brytyjskiej obalono regencję, powołując na tron nieletniego Piotra II. Nowy, probrytyjski rząd zerwał porozumienie z Niemcami licząc na brytyjskie gwarancje. Efektem był atak Niemiec i rozpad Jugosławii, która pogrążyła się w krwawym konflikcie.

Aby zrozumieć przyczyny krachu ładu wersalskiego, którego Polska była beneficjentem musimy się cofnąć do momentu jego powstania. W wyniku I wojny światowej w Europie Środkowej wytworzyła się próżnia geopolityczna a na gruzach imperiów powstały niepodległe państwa. W 1919 roku brytyjski uczony Halford Macinder wyciągnął z tego faktu szereg daleko idące wnioski. W swojej najważniejszej pracy "Ideały demokratyczne i rzeczywistość" napisał, że kto panuje we wschodniej Europie-panuje nad sercem Eurazji. Kto panuje nad sercem Eurazji-ten panuje nad wyspą światową-kto panuje nad wyspą światową ten panuje nad światem. Przez określenie „wschodnia Europa” Mackinder rozumiał obszar nowo powstałych państw znajdujących się pomiędzy Bałtykiem i Adriatykiem. Praca ta była rodzajem apelu do mężów stanu na konferencji wersalskiej decydujących o powojennym ładzie w Europie.

Tymczasem rząd brytyjski przez całe dwudziestolecie międzywojenne prowadził konsekwentnie politykę sprzeczną z radami Mackindera. W trakcie konferencji wersalskiej premier David Lloyd George był konsekwentnym przeciwnikiem utworzenia silnej Polski, uważał, że przekazać Polakom śląski przemysł to tak, jakby dać małpie zegarek. Wobec nacisków Hitlera Wielka Brytania odmówiła udzielenia gwarancji Czechosłowacji zniechęcając także do tego Francję co doprowadziło do konferencji w Monachium w dniach 29–30 września 1938 a w dalszej konsekwencji do likwidacji państwa Czechosłowackiego. Polityka appeasement prowadzona przez Arthur Neville Chamberlain nie tylko nie zapobiegła ale wręcz przyspieszyła wybuch II wojny światowej. Stosunek aliantów do sprawy polskiej na konferencji jałtańskiej i teherańskiej gdzie praktycznie oddano bez specjalnych targów Stalinowi całą Europę Środkową świadczy o całkowitym lekceważeniu geopolitycznej roli obszaru pomiędzy Morzem Bałtyckim a Czarnym. Jest kwestią otwartą czy alianci mogli się skutecznie przeciwstawić Stalinowi w tej sprawie pozostaje jednak faktem, że bez dostaw w ramach lend- lease Armia Czerwona nie byłaby w stanie prowadzić działań wojennych.

Efektem brytyjskiej polityki sprzecznej z podstawowymi zasadami geopolityki był wybuch wojny, która ostatecznie pogrzebała imperium brytyjskie. Z obszaru obejmującego 33 miliony kilometrów i zamieszkałego przez prawie pół miliarda ludzi zostały jedynie Wyspy Brytyjskie.