Chodaczków Wielki, gmina Chodaczków Wielki: ukraińscy policjanci z 4 pułku policyjnego SS dokonali w masakry ludności polskiej. (16.04.1944)

 

Przemówienie duchownego greckokatolickiego do ochotników dywizji SS-Galizien we Lwowie



15-16 kwietnia 1944 (niektóre źródła podają datę 17 kwietnia) ukraińscy policjanci z 4 pułku policyjnego SS dokonali w Chodaczkowie masakry ludności polskiej. Po otoczeniu wsi Ukraińcy schwytanych Polaków zamykali w stodołach i chatach palać ich tam żywcem. Całkowicie zniszczono budynki na ulicach: Dremewka, Długa, Mazurówka, Odetroka, Tarnopolska i Zacerkiew. Znany jest przypadek pomocy udzielonej Polakom przez miejscową Ukrainkę, która siedziała w swojej piwnicy razem z ukrywającą się rodziną polską. Kiedy przyszedł jeden z żołnierzy, porozmawiała z nim i dała mu żywność, a ten zaniechał wrzucenia granatu do piwnicy.
Według R. Kotarby zginęło 250 Polaków, Grzegorza Hryciuka 250-854, H. Komańskiego i SZ. Siekierki 862. Pomordowanych pochowano w zbiorowej mogile. Część ocalałych mieszkańców zamieszkała w Gajowie gdzie na cmentarzu usypali symboliczną mogiłę z krzyżem.
W tym czasie zginęli m.in.:
1. Bernacki Józef, lat 37,
2. Dereń Mieczysław, lat 62,
3. Dereń Tomasz,
4. Dereń Maria, lat 38,
5. Dereń ... syn Marii, lat 9,
6. Dereń ... syn Marii, lat 11,
7. Dereń Feliks,
8. Dereń Maria, żona Feliksa,
9. Dereń Waleria, c. Feliksa i Marii, lat 10,
10. Dereń Aniela,
11. Domaradzka Tekla,
12. Domaradzki Ignacy, lat 46,
13. Domaradzki Jan, s. Nikodema,
14. Domaradzki Jan, s. Władysława, lat 30,
15. Dziedzic Tadeusz, właściciel młyna w Chodaczkowie Wielkim,
16. Grabowska Rozalia, lat 50,
17. Kinal Maria, lat 62,
18. Kinal Jan, lat 50,
19. Kloc Józef ze wsi Rosochacieć,
20. Kloc Stanisław, lat 65,
21. Kloc Franciszek, lat 15,
22. Kudła Stanisław,
23. Kudła Jan, lat 28,
24. Łogocki Szczepan, lat 62,
25. Macyszyn Maria, lat 40,
26. Macyszyn Mieczysław, lat 20,
27. Macyszyn Jan. lat 10, syn Marii,
28. Mikołajczak Antoni,
29. Mokrzycki Michał,
30. Malawski Józef,
31. Pachołek Tomasz,
32. Różowski Antoni, ojciec Józefa,
33-34. Różowski/a ... dzieci Józefa,
35. Różowski Józef, syn Antoniego,
36. Ruda Katarzyna,
37. Szott Agata, lat 70,
38. Szott Joanna, lat 20,
39. Winnik Jan. lat 30,
40. Winnik Ignacy,
41. Winnik Rozalia, lat 35,
42. Winnik Stanisława, lat 13, c. Rozalii,
43. Winnik Jan, lat 11, syn Rozalii,
44. Winnik Jan, lat 65, teść Rozalii,
45. Zajączkowski Józef, lat 42,
46-862. N.N.
W nocy 12 listopada 1944 r. banderowska bojówka napadła na plebanię z zamiarem zamordowania miejscowego ks. proboszcza Szczepana Chabło. W ostatniej chwili udało się księdzu ukryć i dzięki temu ocalał. Napastnicy, nie mogąc go znaleźć, zamordowali:

863. Chabło Piotr, brat księdza,
864. Chabło Rozalia, siostra księdza.

W styczniu 1945 r. został przez banderowców uprowadzony i zaginął bez wieści kolejny Polak - mieszkaniec wsi:
865. N.N.



Źródło:
Grzegorz Hryciuk, "Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948", Toruń 2005, ISBN 83-7441-121-X, s.230 Henryk Komański, Szczepan Siekierka, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946", Wrocław 2006, ISBN 83-89684-61-6, ss.362-363, 831-832


Grzegorz Hryciuk, "Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948", Toruń 2005, ISBN 83-7441-121-X, s.243


Romuald Niedzielko, Kresowa księga sprawiedliwych 1939-1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych eksterminacji przez OUN i UPA, ISBN 978-83-60464-61-8, Warszawa 2007, s.148


Україна під нацистською окупацією: спалені села (1941–1944 рр.): Анотований покажчик, Red. W. F. Sołdatenko, Kijów 2012, ISBN 978-966-8809-55-2, s.225

Ryszard Kotarba, Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w województwie tarnopolskim w latach 1939-1945. Próba bilansu, [w:] Polska-Ukraina: trudne pytania, t.6, s.264


A. Korman, Kilka uwag do pracy Jerzego Węgierskiego „Armia Krajowa w Okręgu Stanisławów i Tarnopol”, „Na rubieży” 1999, nr 40, s. 5